{"id":2097,"date":"2025-06-06T16:57:10","date_gmt":"2025-06-06T14:57:10","guid":{"rendered":"https:\/\/www.reintegrationeconomy.org\/nl\/?post_type=iniziative&p=2097"},"modified":"2025-06-06T18:44:48","modified_gmt":"2025-06-06T16:44:48","slug":"water-het-nieuwe-blauwe-goud-hoe-het-te-behouden-en-hergebruiken","status":"publish","type":"iniziative","link":"https:\/\/www.reintegrationeconomy.org\/nl\/iniziative\/water-het-nieuwe-blauwe-goud-hoe-het-te-behouden-en-hergebruiken\/","title":{"rendered":"Water, het nieuwe blauwe goud: hoe kunnen we het behouden en hergebruiken"},"content":{"rendered":"

Er is een kleine hoeveelheid zoet water beschikbaar op de planeet en de bevolking groeit, we moeten er alles aan doen om het niet te verspillen en leren het te regenereren.<\/em><\/p>\n

 <\/p>\n

Marco Merola, een wetenschapsjournalist en auteur van zijn webdocumentaire, vertrekt vanuit dit bewustzijn. Adaptation.it<\/a>, die ons in dit interview begeleidt door de uitdagingen en oplossingen gerelateerd aan duurzaam waterbeheer. Van afvalwaterbeheer tot hergebruik in de landbouw, via de valorisatie van slib en de terugwinning van regenwater, vertelt Merola een concreet pad van goede praktijken om de watercrisis aan te pakken met innovatie en verantwoordelijkheid. In een context van klimaatcrisis en toenemende droogte zoals de huidige, is de uitdaging duidelijk: elke druppel telt.<\/p>\n

 <\/p>\n

Water is een steeds schaarsere grondstof, hoe belangrijk is het om het te behouden en niet te verspillen?<\/strong><\/p>\n

Het beschermen van watervoorraden is essentieel. Water is al een kostbare hulpbron en, in een wereld waarvan wordt geschat dat deze tegen 2050 door 10 miljard mensen zal worden bewoond, zal het steeds strategischer worden. Momenteel is 97% van het water op de planeet zout. Slechts 3% is zoet, maar 99% hiervan is bevroren in gletsjers of in ondergrondse waterlagen die vaak ontoegankelijk of ongeschikt zijn voor drink- of landbouwgebruik.<\/p>\n

Er blijft slechts 0,3% oppervlaktewater over — dat in rivieren, meren en vijvers — wat de hulpbron vertegenwoordigt die wordt gebruikt om onze dagelijkse behoeften te vervullen. Geconfronteerd met deze cijfers en een voortdurend groeiende wereldbevolking, kunnen we ons niet veroorloven om zelfs maar een druppel te verspillen. Het is urgent om te investeren in alle mogelijke oplossingen om het te behouden, hergebruiken en regenereren.<\/p>\n

 <\/p>\n

En, in dit perspectief, welke rol kan het hergebruik van afvalwater spelen? Hoe kunnen we het hergebruiken en welke behandelingen zijn nodig om een veilig gebruik te garanderen, dat de watervoerende laag en de volksgezondheid niet in gevaar brengt?<\/strong><\/p>\n

Vandaag wordt afvalwater hoofdzakelijk gebruikt voor herintroductie in de natuur. Het is “vuil” water uit huishoudelijk afvalwater, verzameld via het rioolsysteem en onderworpen aan verschillende behandelingen voordat het kan worden teruggegeven aan het milieu. De bestemming is meestal natuurlijke watermassa’s — rivieren, beken — of natuurprojecten, zoals in het geval van wetlands.<\/p>\n

Een goed voorbeeld is de WWF-oase aan de rand van Bologna, een wetland geregenereerd dankzij het gebruik van behandeld afvalwater, nu herbevolkt door diersoorten die waren verdwenen, vooral watervogels.<\/p>\n

Het zuiveringsproces omvat verschillende fasen. Het begint met een initi\u00eble filtratie om vast afval te verwijderen — plastic, hout, wattenstaafjes. Er volgen biologische behandelingen, waarbij micro-organismen zoals bacteri\u00ebn organische stoffen afbreken. Hieraan wordt anaerobe behandeling toegevoegd, gebaseerd op andere bacteri\u00ebn die werken bij afwezigheid van zuurstof en het hart van de zuivering vormen.<\/p>\n

De volgende stap is een tertiaire filtratie, uitgevoerd met zand, filterstoffen of membranen, die de resterende deeltjes elimineren. Tot slot passeert het water door actieve kool, waarmee eventuele nog aanwezige stoffen kunnen worden vastgehouden.<\/p>\n

Het water dat uit dit traject komt is gezuiverd en kan veilig worden teruggevoerd naar de natuur, maar het is niet drinkbaar.<\/p>\n

 <\/p>\n

Is er een Europese regelgeving hierover, of hanteert elk land zijn eigen voorschriften?<\/strong><\/p>\n

In Itali\u00eb is het regelgevingsreferentiepunt voor het hergebruik van afvalwater Wetsbesluit 152 van 1999. Deze wet regelt de soorten lozingen, definieert hun kenmerken en stelt de concentratielimieten vast voor de aanwezige stoffen, zowel in de lozingen zelf als in het water eenmaal behandeld. Het is een voortdurend evoluerend regelgevingskader: met de vooruitgang van monitoringtechnologie\u00ebn worden nieuwe verontreinigingsstoffen ge\u00efdentificeerd, wat het noodzakelijk maakt om de referentieparameters voortdurend bij te werken. Onlangs hebben de zogenaamde “waterdetectives” — gespecialiseerde technici die werken voor grote ge\u00efntegreerde watercyclusbedrijven — nieuwe verontreinigingsstoffen ge\u00efdentificeerd die nog nooit in afvalwater waren gedetecteerd. Hieronder vallen hormoonverstoorders, zoals bisfenol, en vooral PFAS, zeer giftige synthetische chemicali\u00ebn, bekend om hun persistentie in het milieu en hun schadelijke effecten op de gezondheid. Ze zijn de “donkere kant” van de moderniteit, overal aanwezig: van antiaanbaklagen op pannen tot technische stoffen.<\/p>\n

Dit voortdurend evoluerende scenario wordt door velen beschreven als een constant bijgewerkt “album van verschrikkingen”, dat vereist dat degenen in de sector altijd waakzaam blijven.<\/p>\n

Op regelgevingsniveau beweegt er ook iets op Europees niveau, betreffende het hergebruik van gezuiverd water in de landbouw, een van de meest veelbelovende oplossingen om toenemende waterstress aan te pakken. Itali\u00eb heeft de Europese Verordening van 2020 al in 2023 toegepast, maar een nieuwe EU-Richtlijn uitgevaardigd in 2024 is onderweg, die tegen 2027 moet worden ge\u00efmplementeerd. De maatregel zal niet alleen de bestaande limieten bijwerken, maar zal nieuwe parameters introduceren, met als doel een regelgevingskader te harmoniseren en te verduidelijken dat momenteel gefragmenteerd is.<\/p>\n

De noodzaak om te handelen is urgent: tussen 2022 en 2023 trof droogte Noord-Itali\u00eb hard, terwijl in de volgende twee jaar watercrises geconcentreerd waren in het zuiden. In deze context vertegenwoordigt het hergebruik van afvalwater voor landbouwgebruik een strategische hefboom om op toekomstige crises te reageren met reeds beschikbare instrumenten.<\/p>\n

 <\/p>\n

Garandeert het gebruik van afvalwater in de landbouw dat gewassen niet besmet raken? Welke stoffen worden gemonitord in landbouwproducten? Zijn de uitgevoerde analyses voldoende om alle mogelijke giftige stoffen te detecteren die door planten behandeld met afvalwater zouden kunnen worden geabsorbeerd?<\/strong><\/p>\n

Als afvalwater wordt gezuiverd in overeenstemming met alle vereiste criteria, kan met redelijke zekerheid worden gezegd dat het gewassen niet besmet. Op dit front is CREA — Raad voor Landbouwonderzoek en Analyse van Landbouweconomie — bijzonder actief. Het doel is om gerichte planning te ontwikkelen voor het hergebruik van afvalwater, waarbij het zuiveringsniveau wordt gekalibreerd op basis van het type gewas en de territoriale context.<\/p>\n

Er is namelijk een echte “matching” nodig tussen de chemisch-biologische kenmerken van het behandelde water en de behoeften van de verschillende gewassen, zodat het landbouwgebruik van afvalwater niet alleen veilig is, maar ook effectief vanuit agronomisch en milieu-oogpunt.<\/p>\n

Niet al het gezuiverde water is geschikt voor alle gewassen: dit is een fundamenteel punt dat verduidelijkt moet worden. Huishoudelijk afvalwater, dat wil zeggen dat wat uit onze huizen komt, bevat van nature hoge concentraties fosfor en stikstof, twee essenti\u00eble elementen voor bodemvruchtbaarheid en plantontwikkeling.<\/p>\n

Deze voedingsstoffen worden vaak kunstmatig toegevoegd via chemische meststoffen, met schadelijke bijwerkingen op de lange termijn, zoals bodemverarming. In plaats daarvan vertegenwoordigt het gebruik van afvalwater, dat al rijk is aan fosfor en stikstof, een concrete kans voor meer duurzame landbouw.<\/p>\n

Volgens sommige studies zou afvalwater, indien goed gezuiverd en correct gebruikt, tot 70% van de waterbehoeften van landbouwvelden kunnen dekken, terwijl het een natuurlijke toevoer van voedingsstoffen biedt.<\/p>\n

Vandaag kunnen analyses een breed scala aan potentieel giftige stoffen detecteren, maar monitoring moet constant worden bijgewerkt: de aanwezigheid van zware metalen moet bijvoorbeeld worden uitgesloten om besmetting tijdens de groeicyclus van planten en in vruchten bestemd voor menselijke consumptie te voorkomen.<\/p>\n

Een voorbeeldig voorbeeld is het project gepromoot door ENEA in samenwerking met HERA, een nutsbedrijf van Emilia-Romagna, ook actief in andere Italiaanse regio’s, gedocumenteerd in de webdoc Adaptation. Het initiatief toont aan hoe het gerichte gebruik van afvalwater een waardevolle hulpbron kan worden voor de landbouw van de toekomst.<\/p>\n

Een kleine experimentele kas gevoed met gezuiverd afvalwater is gebouwd in de zuiveringsinstallatie van Cesena: een pilootproject voor het verbouwen van tomaten en perziken. De resultaten zijn verrassend geweest. De planten groeien weelderig en er is een significante toename van de productie geweest, dankzij de hoge natuurlijke concentratie van fosfor en stikstof aanwezig in het behandelde water.<\/p>\n

 <\/p>\n

Volgens een rapport van Greenreport wordt jaarlijks meer dan 10 miljoen ton rioolslib geproduceerd in Europa. Dit slib kan worden gebruikt als meststof in de landbouw, maar onder welke voorwaarden?<\/strong><\/p>\n

Rioolslib is een belangrijke hulpbron om te benutten, vooral in een tijd waarin het urgent is om het land te regenereren terwijl het gebruik van chemische stoffen wordt geminimaliseerd. Dit is het eindresidu dat zich verzamelt in de bezinkingsbassins van installaties die afvalwater uit huishoudelijke, industri\u00eble of gemengde nederzettingen behandelen.<\/p>\n

Eenmaal afgezet, wordt het slib gescheiden van de watercyclus en gericht naar een specifieke behandelingslijn. Indien correct beheerd, kan het een fundamentele rol spelen in de landbouw. Een van de meest wijdverspreide praktijken is gecontroleerde verspreiding op landbouwgronden, waardoor de bemestingswaarde van het slib kan worden teruggewonnen dankzij de natuurlijke aanwezigheid van stoffen zoals stikstof, fosfor en kalium.<\/p>\n

Met Adaptation documenteerden we een goede praktijk gestart in Veneto door een ge\u00efntegreerd watercyclusbedrijf: hier wordt slib behandeld en naar bebouwde velden gestuurd, terwijl het gebruik van chemische meststoffen en het volume afval naar stortplaatsen wordt verminderd. Het is een benadering ook ondersteund door een Europese verordening die het landbouwgebruik van slib promoot om meer impactvolle vormen van verwijdering te vermijden, zoals verbranding of begraving.<\/p>\n

Maar er kan nog meer worden gedaan. In Veneto experimenteren ze bijvoorbeeld met het cre\u00ebren van depots van reeds gezuiverd slib, continu gemengd door geautomatiseerde systemen en gedehydrateerd in temperatuurgecontroleerde omgevingen. Dit maakt het mogelijk om ze niet alleen inert te maken, maar ook hun gewicht en volume te verminderen, waardoor kosten en emissies gerelateerd aan transport worden verminderd. Een model van circulaire economie dat toont hoe slibbeheer een milieu- en economische kans kan worden.<\/p>\n

 <\/p>\n

Wat zijn de risico’s van besmetting van planten door zware metalen of andere verontreinigingsstoffen aanwezig in slib?<\/strong><\/p>\n

In slib kunnen persistente organische verontreinigende stoffen, hormoonverstoorders, zware metalen of farmaceutische stoffen worden gevonden. Veel gevallen van hergebruik van giftig slib hebben Noord-Itali\u00eb geraakt, vooral Lombardije. Er zijn planten die zware metalen beter verdragen, zoals rapen en kool, maar de anderen hebben allemaal een gemeenschappelijk lot.<\/p>\n

 <\/p>\n

Denkt u niet dat een zorgvuldiger beheer van regenwater, door retentiesystemen in plaats van het versnellen van de stroming naar zee, tot betrouwbaardere resultaten zou kunnen leiden in termen van het verminderen van potenti\u00eble vervuiling, het beschermen van de volksgezondheid en het beschermen van biodiversiteit?<\/strong><\/p>\n

Ja. Een zorgvuldiger beheer van regenwater is essentieel. Vandaag stroomt helaas in veel Italiaanse steden regenwater nog steeds in dezelfde afvoerkanalen die worden gebruikt voor het zogenaamde zwarte water, dat wil zeggen water afkomstig van stedelijk rioolwater. Dit is een grote beperking. Er zijn namelijk zeer weinig plaatsen in Itali\u00eb waar er aparte afvoernetwerken zijn voor regenwater en afvalwater.<\/p>\n

Toch zouden we, als we steden konden aanpassen om regenwater te verzamelen en vast te houden — bijvoorbeeld door opslagtanks — een enorm voordeel behalen. In Itali\u00eb regent het veel: er wordt geschat dat er ongeveer 500 miljard kubieke meter water per jaar beschikbaar is, toch houden we er een minimaal percentage van vast. Het probleem is niet zozeer om het water snel te laten stromen, om overstromingen te voorkomen, maar om het intelligent vast te houden.<\/p>\n

Een voorbeeldig voorbeeld is dat van Rimini. Onder Piazzale Kennedy zijn twee grote ondergrondse tanks met grote capaciteit gebouwd. Wanneer het hard regent, verzamelen deze tanks het zogenaamde “eerste regenwater”, waardoor wordt voorkomen dat de stad overstroomt. Van daaruit wordt het water naar de zuiveraar gestuurd. Het probleem van lozing in zee is ook aangepakt: voorheen eindigde overtollig regenwater direct op het strand; vandaag wordt alleen het water dat de tanks niet kunnen vasthouden in zee geloosd, terwijl de rest wordt geherintroduceerd in de cyclus. Dit is een belangrijke verandering.<\/p>\n

Wat biodiversiteit betreft, zijn er geen echte risico’s gerelateerd aan regenwater zelf. Het draagt namelijk hoofdzakelijk stuifmeel, atmosferische deeltjes en, zelden, pathogenen mee. Het echte gevaar voor ecosystemen wordt vertegenwoordigd door de vervuiling van rivieren en waterwegen, veroorzaakt door nieuwe en giftige stoffen gedetecteerd in milieumonitoring.<\/p>\n

Enkele tekenen van aanpassing komen van de natuur zelf: macro-ongewervelden zoals insectenlarven modificeren hun fysiologie om te overleven in veranderende omgevingen. Maar we moeten er alles aan doen om het zogenaamde kantelpunt niet te overschrijden, het punt van geen terugkeer, waarna de natuur niet langer in staat zal zijn te reageren. En als we die limiet zouden bereiken, zou dat betekenen dat we te veel hebben gevraagd van een systeem dat al onder stress staat.<\/p>\n","protected":false},"featured_media":2098,"parent":0,"menu_order":0,"template":"","tipo-contenuto":[21],"ambiti":[],"class_list":["post-2097","iniziative","type-iniziative","status-publish","has-post-thumbnail","hentry","tipo-contenuto-evento-integrale"],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/www.reintegrationeconomy.org\/nl\/wp-json\/wp\/v2\/iniziative\/2097","targetHints":{"allow":["GET"]}}],"collection":[{"href":"https:\/\/www.reintegrationeconomy.org\/nl\/wp-json\/wp\/v2\/iniziative"}],"about":[{"href":"https:\/\/www.reintegrationeconomy.org\/nl\/wp-json\/wp\/v2\/types\/iniziative"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.reintegrationeconomy.org\/nl\/wp-json\/wp\/v2\/media\/2098"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/www.reintegrationeconomy.org\/nl\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=2097"}],"wp:term":[{"taxonomy":"tipo-contenuto","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.reintegrationeconomy.org\/nl\/wp-json\/wp\/v2\/tipo-contenuto?post=2097"},{"taxonomy":"ambiti","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.reintegrationeconomy.org\/nl\/wp-json\/wp\/v2\/ambiti?post=2097"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}